Các dấu hiệu pháp lý của tội cướp tài sản

Tội cướp tài sản là một trong các tội danh xâm phạm quyền sở hữu – quyền này được pháp luật hình sự bảo vệ.

Cướp tài sản là gì?

Cướp tài sản là hành vi sử dụng một trong 3 hành vi: hoặc dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi khác làm cho người bị tấn công lâm vào tình trạng không thể chống cự được, nhằm chiếm đoạt tài sản mà người đó đang quản lý, sở hữu.

Cơ sở pháp lý

Điều 168 Bộ luật hình sự 2015.

Cấu thành tội phạm

Tội cướp tài sản được cấu thành khi thỏa mãn đủ 04 yếu tố: mặt khách quan của tội phạm, mặt chủ quan của tội phạm, khách thể của tội phạm và chủ thể của tội phạm. Trong đó:

Mặt khách quan của tội cướp tài sản

Hình thức cấu thành tội phạm

Tội cướp tài sản có cấu thành tội phạm – cấu thành cắt xén, tội phạm hoàn thành khi người phạm tội thực hiện một trong các 3 hành vi kể trên, bất kể đã thực hiện được hành vi chiếm đoạt tài sản hay chưa.

Dấu hiệu khách quan

Dấu hiệu khách quan của tội cướp tài sản bao gồm:

Hành vi khách quan

Hành vi cướp tài sản là hành vi sử dụng một trong 3 hành vi: dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc hoặc có hành vi khác ở mức độ làm cho nạn nhân không thể chống cự được, nhằm chiếm đoạt tài sản mà người đó đang quản lý, sở hữu. Trong đó:

Dùng vũ lực làm cho nạn nhân không thể chống cự được được hiểu là hành vi dùng sức mạnh vật chất tác động vào người khác nhằm làm cho người này lâm vào tình trạng không thể chống cự được. Hành vi dùng vũ lực của người phạm tội có thể sử dụng hoặc không sử dụng công cụ, phương tiện phạm tội và phải nhằm vào con người (có thể là chủ tài sản hoặc người có trách nhiệm quản lý, bảo vệ tài sản hoặc bất kỳ ai mà người phạm tội cho rằng họ đang hoặc sẽ cản trở việc chiếm đoạt tài sản của mình).

Nếu hành vi dùng sức mạnh vật chất tác động lên tài sản của nạn nhân thì không được gọi là hành vi “dùng vũ lực”.

Đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc làm cho nạn nhân không thể chống cự được được hiểu là hành vi dùng lời nói hoặc cử chỉ đe dọa, uy hiếp sẽ dùng vũ lực ngay lập tức, nhằm làm cho nạn nhân không dám chống cự vì nếu họ có hành vi chống trả lại hoặc không thỏa mãn yêu cầu về tài sản của người phạm tội thì tính mạng, sức khỏe của họ có thể ngay lập tức bị xâm hại. Hành vi đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc chỉ cần nhằm cho người bị đe dọa tin rằng việc đe dọa dùng vũ lực đó là hiện thực, sẽ xảy ra tức thời, mà không cần biết người phạm tội thực sự có ý định đó hay không.

Tính chất “ngay tức khắc” thể hiện sự nhanh chóng về mặt thời gian và sức mãnh liệt của hành vi đe dọa. Để xác định hành vi đe dọa dùng vũ lực này có thể xảy ra “ngay tức khắc” hay không cần phải căn cứ vào từng hoàn cảnh, nội dung, không gian, hình thức,… đe dọa.

Lưu ý: Ý nghĩa của tính chất “ngay tức khắc”của hành vi dùng để phân biệt tội cướp tài sản với các tội danh xâm phạm quyền sở hữu khác như tội cưỡng đoạt tài sản Điều 170 BLHS 2015.

Hành vi khác làm cho nạn nhân không thể chống cự được như hành vi dùng thuốc ngủ, thuốc mê,… làm cho nạn nhân không thể chống cự được để chiếm đoạt tài sản của nạn nhân.

Mặt chủ quan của tội cướp tài sản

Động cơ, mục đích phạm tội

Động cơ phạm tội không là dấu hiệu bắt buộc cấu thành tội cướp tài sản.

Mục đích phạm tội là nhằm chiếm đoạt tài sản là dấu hiệu bắt buộc cấu thành tội cướp tài sản.

Hình thức lỗi

Hình thức lỗi của Tội cướp tài sản bao gồm: lỗi cố ý trực tiếp

Khách thể của tội cướp tài sản

Khách thể bị xâm phạm

Tội cướp tài sản xâm phạm đồng thời hai quan hệ xã hội là quan hệ sở hữu và quan hệ nhân thân, qua đó, tác động lên đồng thời hai khách thể là tài sản và thân thể của con người.

Đối tượng tác động của tội phạm

Đối tượng tác động của Tội cướp tài sản là tài sản và tính mạng, sức khỏe của con người.

Chủ thể của tội cướp tài sản

Chủ thể có tội cướp tài sản là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự.